Jak zbudować Drugi Mózg według Tiago Forte?

Drugi mózg nie jest nową koncepcją i istnieje wiele jego wersji, choć mogą się różnie nazywać, np. cyfrowy ogród (digital garden), zettelkasten, zewnętrzna pamięć.

W poście opisuję metodę BASB - Building a Second Brain według autora i eksperta od zarządzania wiedzą - Tiago Forte.

Jak działa ta metoda i czy zdaje egzamin na kreatywne i produktywne notatki?

Przyjrzyjmy się jej bliżej.

Co to jest drugi mózg?

W wersji Tiago jest to cyfrowy system zrządzania wiedzą osobistą, który ma pozwolić nam na:

• sprawne zarządzanie i przetwarzanie napotkanych informacji
• a przede wszystkim wykorzystanie ich w przyszłości - drugi mózg jest twoim cyfrowym kapitałem.

Jako, że system jest cyfrowy, jest zbudowany z wielu różnych aplikacji, np.:

• ✉️ klienta email
• ✅ aplikacji do zarządzania zadaniami
• 📆 kalendarza
• 📖 aplikacji do czytania, kolekcjonowania zakładek
• 📝 jednak centralnym jego elementem jest aplikacja do robienia i przechowywania notatek

Dlaczego warto zbudować drugi mózg?

Jak mówi David Allen, który jest dużą inspiracją dla Tiago:

“Your mind is for having ideas, not holding them.” – David Allen

Trudno się nie zgodzić z D. Allen'em, nasza pamięć jest ograniczona i zawodna, dobrze jest więc zlecić przechowywanie informacji zaufanemu systemowi. Takim systemem jest drugi mózg.

Drugi mózg uwalnia i oszczędza nasze mentalne zasoby, abyśmy mogli je lepiej wykorzystać do tego co ważne, a czego przynajmniej na razie, nasze cyfrowe aplikacje za nas nie zrobią - czyli do kreatywnego myślenia.

Jednak przechowywanie informacji to nie jedyna obietnica, jaką składa nam ten system, innymi są:

• skorzystanie na kumulatywnym efekcie naszych notatek (compounding effect)
• pożegnanie się z syndromem pustej kartki
• poradzenie sobie z odwlekaniem wszystkiego na później - prokrastynacją

Drugi mózg to jak budowanie mostu pomiędzy chwilą kiedy dostajemy informację, a kiedy jej potrzebujemy, to jak wysyłanie wiadomości do siebie samego. Potrzebne materiały i inspiracja będą zawsze pod ręką.

via Gfycat

Muszę dodać też, że w second brain nie chodzi o to, aby robić coś ekstra, ale aby z głową i systematycznie podchodzić do informacji, które i tak już płyną w naszą stronę. A wszyscy wiemy, że ilość tych informacji jest często przytłaczająca.

Także, z upływem czasu, drugi mózg sporo nam go zaoszczędzi.

Jak zbudować drugi mózg według Tiago Forte?

Tiago proponuje nam proces o akronimie CODE, czyli:

• Capture (wyłapywanie)
• Organize (P.A.R.A.) (organizacja)
• Distill (destylacja)
• i Express (wyrażanie, prezentowanie)

W zasadzie jest to nic innego jak 4 etapy procesu twórczego.

Capture - wyłapywanie (informacji)

Capture można przetłumaczyć jako wyłapywanie, ale moim zdaniem trafniejszy będzie tu termin przesiewanie. Bo przy zapisywaniu notatek, przy decydowaniu co zachować, a co nie musimy dyskryminować, być jak kurator w galerii sztuki, albo ochroniarz w klubie. Ty wchodzisz, a ty nie.

Tiago zaleca nie zachowywać więcej niż 10% oryginału (np. przy czytaniu książki). Ale i tak wydaje mi się to strasznie dużo! Choć przyznaję, że niektóre pozycje książkowe, czy artykuły są wypełnione przydatnymi informacjami aż po brzegi i trudno jest dyskryminować.

Autor daje prostą zasadę - "save what resonates", czyli zachowaj to co z tobą rezonuje, to co sprawia ci radość. Przypomina mi to trochę Marie Condo i jej metodę na sprzątanie - zachowujemy to co wyzwala w nas iskierkę - spark.

Oczywiście są informacje, które najprawdopodobniej nie wzbudzą w nas żadnej iskierki, a już na pewno nie iskierki radości, np. zeskanowane paragony, korespondencja z bankiem..., ale takie dokumenty też trzeba zachować, na szczęście znajdzie się na nie miejsce w archiwum.

Generalnie, nie ma tu skomplikowanych zasad, co zachować, a co nie, działamy w zgodzie z własnymi potrzebami i intuicją.

Pamiętajmy, aby ułatwiać sobie etap wyłapywania odpowiednimi aplikacjami, które są ważnym elementem naszego cyfrowego drugiego mózgu. Taką aplikacją może być np. Omnivore lub Matter, Pocket, Notion czy aplikacje do robienia zrzutów ekranu, OCR, Snipd (do notatek z podcastów)...

Organize - organizacja - metoda PARA

Wszystko co postanowiliśmy zachować trzeba teraz posortować. Tutaj z pomocą przychodzi nam Tiago i jego metoda PARA.

PARA to kolejny 4-literowy akronim, i system organizacji, który możemy zaadaptować w różnych aplikacjach, dla ujednolicenia struktury informacji naszego drugiego mózgu.

Co ważne, i co wielokrotnie podkreśla Tiago, to to, że w PARA nie opieramy się na odgórnych kategoriach tematycznych (jak to widzimy np. w bibliotece czy w sklepie z książkami), a organizujemy pod działanie.

PARA ma 4 elementy:

🗂 Projects (projekty) - projekt to seria powiązanych zadań, która ma deadline, czyli datę ukończenia np. remont kuchni, napisanie pracy licencjackiej, wykonanie doświadczenia, organizacja konferencji czy wakacji.

Jeśli jakaś informacja, ciekawostka, wycinek prasowy, zdjęcie, cytat, myśl pasują do danego projektu, umieszczamy ja w folderze tego projektu - czyli tam, gdzie będzie ona nam potrzebna najwcześniej.

Takie działanie, i taką organizację ma na myśli Tiago mówiąc, że drugi mózg i PARA są zorientowane na działanie.

🗂 Areas (obszary zainteresowania) - obszary, za które jesteśmy odpowiedzialni bezterminowo, długofalowo, np. zdrowie, fitness, finanse, nauka języka obcego, prowadzenie firmy.

Obszary mogą zapoczątkować projekty, np. utrzymanie formy może być obszarem, ale przygotowania do i przebiegnięcie maratonu projektem.

🗂 Resources (zasoby, materiały) - to zasoby informacji, przypadkowych ciekawostek, które aktualnie nie pasują do żadnego z projektów ani obszarów, ale chcielibyśmy zachować na przyszłość.

🗂 Archive (archiwum) - to archiwum, gdzie trzymamy nieaktywne informacje dotyczące np. ukończonych projektów, obszarów, którymi nie jesteśmy już zainteresowani i np. wcześniej przeze mnie wspomniane skany paragonów...itp.

Distill - destylacja

Destylacja to wyciąganie z notatek tego co najważniejsze, najlepsze.

Jest konieczna, aby nasze notatki były użyteczne i po prostu łatwiejsze do ogarnięcia. Staramy się z każdej notatki wyłuskać jej istotę - w takiej skondensowanej postaci notatki będą najbardziej przydatne. Będziemy mogli je łatwiej łączyć, jak klocki lego, aby stworzyć coś ekstra.

Widzę tu duży związek z metodą Zettelkasten i zasadą 'atomicity' czyli atomiczności notatek.

Jedna notatka - jeden pomysł.

Aby osiągnąć maksymalne korzyści z notatki, Tiago proponuje metodę progressive summarization - stopniowego podsumowania. Za każdym razem, gdym napotykamy na daną notatkę staramy się dotrzeć głębiej do jej sedna, skracamy ją, aż zostanie to co najistotniejsze.

Stopniowe podsumowywanie ma 4 etapy:

1. 📚 notatka w surowej formie, np. interesujący highlight z książki, fragment podcastu
2. 🔑 zakreślenie słów kluczowych i najważniejszych fragmentów oryginalnej notatki
3. ⭐️ ponowne zakreślanie, wybieramy tylko najważniejsze z już najważniejszych elementów tekstu (crème de la crème)
4. 💎 stworzenie podsumowania notatki w formie podpunktów lub opisanie istoty notatki własnymi słowami

Choć sama metoda stopniowego podsumowywania wydaje mi się sporym marnotrawstwem czasu, można podejść do niej trochę inaczej. Nie jako do mechanicznego procesu zakreślania coraz mniejszej ilości tekstu i skracania notatki, ale jako do kreatywnego procesu refleksji. I raczej nie w 4 etapach, tylko w jednym, albo w tylu ile będzie nam potrzeba, zrozumienie nie zawsze przychodzi od razu i automatycznie.

W takiej zmodyfikowanej formie, mogłabym się do tej metody przekonać.

Express - ekspresja

Na koniec przychodzi czas na ekspresję, dzielenie się swoimi pomysłami.

Samo gromadzenie notatek nie ma sensu, system Second Braim jest nastawiony na działanie, więc użyjmy go aby popchnąć nasze projekty do przodu.

I nie musimy być zaraz wielkimi twórcami, aby dzielić się naszymi przemyśleniami i perspektywą. Wręcz przeciwnie, Tiago poleca, aby nie czekać na idealny moment, nie odwlekać, a dzielić się nawet małymi, nie do końca oszlifowanymi pomysłami - nazywa je intermediate packets.

Second brain ma na celu pomóc nam przezwyciężyć odwlekanie na później i syndrom pustej kartki, to co nam potrzebne jest już w drugim mózgu, interpretacją ma się zająć nasz pierwszy mózg.

Cykl twórczy CODE zakończony.

Jak wprowadzić metodę Second Brain w życie?

W skrócie, aby zacząć z metodą second brain od Tiago Forte, czeka nas:

• 💻 wybór aplikacji, narzędzi, których chcemy używać (centralna dla systemu jest aplikacja do notowania, np. Logseq)
• 🗂 wprowadzenie organizacji PARA i decyzja do chcemy zachować
• ♲ na bierząco wyłapywanie, organizowanie, destylacja i ekspresja - CODE
• 🧐 przegląd notatek - np. co tydzień, aby utrzymać twój drugi mózg w dobrym stanie

Moje uwagi o BASB - Building a Second Brain

Metody przedstawione w książce "Building a Second Brain" Tiago Forte nie są rewolucyjne, nie są nawet nowe, co nie oznacza, że nie są przydatne.

Mogą być niezwykle przydatne, jeśli odpowiednio je wdrożymy. Nie obędzie się jednak bez paru uwag ;)

Przede wszystkim w BASB brakuje mi task management, w książce Tiago skupia się praktycznie wyłącznie na centralnym elemencie systemu - zarządzaniu notatkami, a nie mówi praktycznie nic o zarządzaniu zadaniami.

Metoda na stopniowe podsumowywanie sugerowana przy etapie Distill, wydaje mi się dużym marnotrawstwem czasu, o czym wspomniałam już wcześnej.

Zgadzam się też w wieloma osobami, które mówią, że wydzielanie projektów i obszarów jest z jednej strony za sztywne, a zarazem mało precyzyjne i powstają z tego tytułu niejasności i wątpliwości, do jakiego folderu wrzucić daną informację.

Nie do końca podoba mi się również folder resources 'zasoby', bo jest to moim zdaniem przepis na górę nieprzydatnych notatek. Choć tu z pomocą przychodzą nam oczywiście nowoczesne aplikacje, które mają doskonałe opcje wyszukiwania, ale bez połączeń między notatkami taka sterta wydaje mi się trudna do ogarnięcia.

Mimo, że widzę parę problemów z metodami Tiago, zachęcam was do własnych eksperymentów. Dobrze utrzymany drugi mózg może być naprawdę wartościowym cyfrowym zasobem, który pomoże nam w pracy, nauce i popchnięciu naszych projektów na przód.

Dajcie mi znać w komentarzu, czy korzystacie z tego, bądź innych systemów typu 'drugi mózg.

A jeśli wolicie formę video, obejrzyjcie poniższe nagranie o drugim mózgu:

Nagranie o BASB